Κάθε Ιανουάριο, πολλοί άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις για το μέλλον που υπόσχονται να τηρήσουν. Οι περισσότερες από αυτές επικεντρώνονται στο να γίνουμε καλύτεροι σε κάτι: να πάρουμε καλύτερους βαθμούς (να μελετήσουμε πιο σκληρά, να παρακολουθήσουμε ένα μάθημα), να φροντίσουμε καλύτερα την υγεία μας (να σταματήσουμε το κάπνισμα, να ξεκινήσουμε το τζόκινγκ) ή να τα πάμε καλύτερα στη δουλειά (να πάρουμε προαγωγή ή μία αύξηση μισθού)
Μια υπόσχεση για το μέλλον που γενικά οι άνθρωποι δεν δίνουν, αλλά ίσως θα έπρεπε, είναι το να κάνουν περισσότερα λάθη.
Αυτό στην αρχή μπορεί να ακούγεται παράλογο. Είναι φυσικό να μη θέλει κανείς να κάνει λάθη και σε κανέναν δεν αρέσει να κάνει ή να λέει κάτι ανόητο, ειδικά εάν σχετίζεται με κάτι που έχουμε αφιερώσει χρόνο, προσπάθεια ή ακόμα και χρήματα για να το μάθουμε. Η εκμάθηση γλωσσών είναι ένα καλό παράδειγμα, γιατί όταν μιλάμε μια ξένη γλώσσα, προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε έχοντας έναν συγκεκριμένο στόχο στο μυαλό μας. Αυτός ο στόχος θα μπορούσε να είναι να μιλήσουμε με έναν συνάδελφο σε άλλη χώρα για να επιλύσουμε ένα πρόβλημα με ένα τιμολόγιο αξίας χιλιάδων ευρώ ή να μιλήσουμε στη ρεσεψιονίστ του ξενοδοχείου για να μάθουμε τι ώρα σερβίρεται το πρωινό.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι τα λάθη είναι μέρος της διαδικασίας εκμάθησης. Το να κάνετε λάθη στην εκμάθηση μίας ξένης γλώσσας, σας κάνει πραγματικά καλύτερο μαθητή. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους:
Τα λάθη είναι πολύτιμα
Το να κάνει κάποιος ένα λάθος είναι μια χρήσιμη εμπειρία μάθησης, αρκεί να αντιδρά στο λάθος με τον σωστό τρόπο. Τα λάθη και οι αποτυχίες δημιουργούν πιο δυνατές αναμνήσεις από τις επιτυχίες, και με αυτό τον τρόπο μας είναι ευκολότερο να μάθουμε από αυτά και να αποφύγουμε την επανάληψή τους. Ωστόσο, για να συμβεί αυτό πρέπει να αντιδρούμε στα λάθη με τον σωστό τρόπο.
Ας δούμε δύο μελέτες που διερευνούν τι συμβαίνει στον εγκέφαλο των ανθρώπων όταν κάνουν λάθη.
Μια μελέτη χρησιμοποίησε φοιτητές πανεπιστημίου που ολοκλήρωσαν μια εργασία στον υπολογιστή και η άλλη παρατήρησε γιατρούς την ώρα που επέλεγαν ποια φάρμακα πρέπει να συνταγογραφήσουν. Και στις δύο μελέτες, οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν γρήγορα για το αν είχαν πάρει τη σωστή απόφαση ή όχι και τους δόθηκε η ευκαιρία να επαναλάβουν αυτό που έκαναν ώστε να εφαρμόσουν όσα είχαν μάθει στην πράξη.
Και οι δύο μελέτες διαπίστωσαν ότι υπάρχουν δύο τυπικές αντιδράσεις του εγκεφάλου στα λάθη. Στον πρώτο τύπο αντίδρασης, το λάθος λειτουργεί ως καμπανάκι συναγερμού και ο εγκέφαλος γίνεται πιο προσεκτικός. Προσπαθεί να κατανοήσει το λάθος και παραμένει συγκεντρωμένος κατά την επόμενη απόφαση, στην προσπάθειά του να το αποτρέψει να συμβεί ξανά. Αυτού του είδους αντίδραση, βοηθά τους ανθρώπους να μαθαίνουν από τα λάθη τους και να βελτιώνονται.
Ο δεύτερος τύπος αντίδρασης όμως, μοιάζει περισσότερο με μια πόρτα που κλείνει. Ο εγκέφαλος βλέπει το λάθος ως απειλή. Για να αποφύγει τα αρνητικά συναισθήματα της ντροπής και της αμφιβολίας, επιλέγει να μην σκέφτεται καν το λάθος – και έτσι δεν μαθαίνει πώς να το αποφύγει στο μέλλον.
Και οι δύο μελέτες κατέληξαν στον συμπέρασμα ότι ο τρόπος που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τη νοημοσύνη, είναι ένας ακριβής προγνωστικός δείκτης της εγκεφαλικής τους αντίδρασης. Όσοι πίστευαν ότι η νοημοσύνη μπορεί να είναι «μεταβλητή» και μπορεί να εξελιχθεί και να αλλάξει κατά τη διάρκεια της ζωής κάποιου, ήταν πολύ πιο πιθανό να δώσουν προσοχή στα λάθη τους. Από την άλλη πλευρά, τα άτομα που πίστευαν ότι η νοημοσύνη είναι «σταθερή», δηλαδή ότι κάποιος είτε είναι καλός σε μια δραστηριότητα είτε όχι, είχαν πολύ λιγότερες πιθανότητες να αναγνωρίσουν και να μάθουν από τα λάθη τους.
Τι μπορούμε να μάθουμε από αυτές τις μελέτες; Ότι τα λάθη πρέπει να αντιμετωπίζονται ως πιθανές ευκαιρίες για μάθηση και όχι ως πιθανά προβλήματα. Μπορεί να μην είναι εύκολο, αλλά μπορούμε πραγματικά να εκπαιδεύσουμε το μυαλό μας.
Τα λάθη δεν έχουν πάντα σημασία
Στη γλωσσολογία υπάρχει ένας εξειδικευμένος τομέας που ονομάζεται 'ανάλυση σφαλμάτων' και κατηγοριοποιεί τα λάθη με διαφορετικούς τρόπους. 'Ενας σημαντικός παράγοντας κατηγοριοποίησης είναι εάν αυτά είναι 'παγκόσμια' ή 'τοπικά' - και αυτό δεν σχετίζεται με το αν γίνονται σε όλο τον κόσμο ή απλώς στην Ελλάδα!
Τα παγκόσμια σφάλματα εμποδίζουν ένα άλλο άτομο να καταλάβει τι προσπαθούμε να πούμε. Το νόημα της επικοινωνίας δεν είναι ξεκάθαρο με αποτέλεσμα η επικοινωνία να διακόπτεται. Αντίθετα, τα τοπικά σφάλματα, ενώ εξακολουθούν να είναι λάθη, δεν εμποδίζουν την επικοινωνία και την κατανόηση. Τα παγκόσμια σφάλματα είναι πάντα σημαντικά, αλλά τα τοπικά σφάλματα μπορεί να είναι κάτι για το οποίο απλά ανησυχούμε πάρα πολύ. Φυσικά δεν θέλουμε να συνεχίσουμε να τα κάνουμε για πάντα, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν εμπόδιο στο να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα που μαθαίνουμε.
Οι μαθητές που παίρνουν ρίσκα και επικοινωνούν πολύ, ακόμα κι αν κάνουν κάποια τοπικά λάθη στην πορεία, αναπτύσσουν την αυτοπεποίθησή τους και αυτό τους ενθαρρύνει να συνεχίσουν το μαθησιακό τους ταξίδι και να ψάχνουν διαρκώς για ευκαιρίες που τους βοηθούν να εξασκηθούν ακόμα περισσότερο. Αντίθετα, οι μαθητές που αφήνουν τον φόβο ενός λάθους να τους εμποδίσει ακόμη και να προσπαθήσουν, μαθαίνουν με πιο αργό ρυθμό και είναι πιο πιθανό να τα παρατήσουν.
Έτσι, για να συνοψίσουμε, ακόμα κι αν η λατινική παροιμία 'Errare humanum est' (το λάθος είναι ανθρώπινο) είναι αληθινή και τα λάθη είναι αναπόφευκτα, δεν πρέπει να τα αφήνουμε να μας εμποδίζουν να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα που μαθαίνουμε. Αντίθετα, ας τα καλωσορίσουμε!
Credits to Laura McWilliams