Σας κάνει εντύπωση που το παιδί σας ασχολείται τόσο πολύ με τα καλλιτεχνικά στην τάξη των Αγγλικών του και θέλετε να μάθετε γιατί το παιδί σας φέρνει στο σπίτι τόσες χειροτεχνίες; Η Rosie O’Brien, καθηγήτρια Αγγλικών του British Council, εξηγεί πώς οι χειροτεχνίες συμβάλλουν στη μάθηση μέσα στην τάξη.
Τα οφέλη της χειροτεχνίας στη σωματική ανάπτυξη
Πριν ξεκινήσει το παιδί σας να γράφει, πρέπει να εξασκήσει τους μυς του για να μπορεί να κρατήσει το μολύβι και να το πιέσει στο χαρτί αρκετά δυνατά ώστε κάνει αποτύπωμα. Οι μυς αυτοί δυναμώνουν όταν τα παιδιά χρωματίζουν μέσα στα περιθώρια, ζωγραφίζουν, κολλούν, στερεώνουν και ουσιαστικά όταν κάνουν οτιδήποτε σχετικό με τη χειροτεχνία. Επιπλέον, τα παιδιά δεν το βλέπουν σαν κάτι δύσκολο ή σαν άσκηση γιατί διασκεδάζουν πάρα πολύ! Ακόμα και όταν το παιδί σας έχει ξεκινήσει να γράφει, οι μυς αυτοί εξακολουθούν να αναπτύσσονται σε όλη την παιδική ηλικία και έτσι είναι καλό να εξασκούνται τακτικά.
Η ικανότητα να χρησιμοποιούμε και τις δύο πλευρές του σώματός μας ανεξάρτητα, αλλά ταυτόχρονα, ονομάζεται αμφίπλευρος συντονισμός. Πριν αναπτύξουν αυτήν την τεχνική, τα νήπια έχουν την τάση να κινούν και τις δύο πλευρές του σώματός τους ταυτόχρονα. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να κινούν και τα δύο χέρια ανεξάρτητα ώστε να μπορέσουν να κάνουν απλές κινήσεις όπως να ντυθούν, να κουμπώσουν τα κουμπιά τους και να χρησιμοποιήσουν μαχαίρι και πιρούνι. Η χειροτεχνία βελτιώνει αυτή τη δεξιότητα με δραστηριότητες όπως το να κρατούν σταθερό ένα κομμάτι χαρτί με το ένα χέρι και να κόβουν με το άλλο, να χρωματίζουν μέσα στα περιθώρια, να κολλούν και να στερεώνουν.
Ο οπτικο-κινητικός συντονισμός, ο οποίος είναι απαραίτητος για να διαβάζουν, να γράφουν και να αθλούνται, ενισχύεται από δραστηριότητες όπως η ζωγραφική με τα δάχτυλα, η κατασκευή μοντέλων και το πέρασμα χαντρών σε κορδόνι.
Πώς η χειροτεχνία βοηθά στην εκμάθηση των Αγγλικών
Οι χειροτεχνία δίνει στους μαθητές την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν τη γλώσσα σε ένα αυθεντικό περιβάλλον και να αισθανθούν ότι έχουν κατακτήσει το λεξιλόγιο. Για παράδειγμα, μία δραστηριότητα όπου τα παιδιά ζωγραφίζουν, κατασκευάζουν, χρωματίζουν τον δικό τους ζωολογικό κήπο και διαλέγουν τα ζώα αιτιολογώντας τις επιλογές τους, «ζωντανεύει» το λεξιλόγιο πολύ περισσότερο από μία δραστηριότητα όπου απλά βλέπουν στα γρήγορα τις αντίστοιχες κάρτες. Όσο πιο διασκεδαστική και ενδιαφέρουσα είναι η διαδικασία της μάθησης, τόσο πιο εύκολα γίνεται η απομνημόνευση.
Τα παιδιά δεν μαθαίνουν απλά μια γλώσσα κάνοντας χειροτεχνίες. Ζητούν το χρώμα και την ποσότητα των υλικών που θέλουν, το είδος των υλικών που χρειάζονται και ίσως και κάποια βοήθεια. Έχει σημασία για τα ίδια τα παιδιά να γνωρίζουν τις κατάλληλες λέξεις για τους μαρκαδόρους, τις κηρομπογιές και τις ξυλομπογιές.
Όταν τα παιδιά κάνουν εργασίες χειροτεχνίας, ο εκπαιδευτικός έχει την ευκαιρία να συνομιλεί με τον κάθε μαθητή χωριστά σε πιο προσωπικό επίπεδο και να του απευθύνει πιο λεπτομερή ερωτήματα. Επομένως ενδυναμώνεται ο δεσμός μεταξύ του εκπαιδευτικού και του παιδιού κι έτσι είναι καλύτερη και η εμπειρία εκμάθησης της γλώσσας.
Με τη χειροτεχνία δίνεται επίσης οι ευκαιρία στους λιγότερο ομιλητικούς μαθητές να εξασκήσουν τον προφορικό τους λόγο και το λεξιλόγιό τους σε ένα πιο χαλαρό πλαίσιο. Οι εκπαιδευτικοί αξιοποιούν αυτό το διάστημα για να διαπιστώσουν αν τα παιδιά δυσκολεύτηκαν με τις σχετικές γλωσσικές δεξιότητες και να βοηθήσουν το κάθε παιδί χωριστά αν χρειαστεί.
Τι προσφέρει η χειροτεχνία στην τάξη
Η χειροτεχνία απαιτεί υπομονή: ένα πεντάχρονο παιδί που έχει μία καταπληκτική ιδέα στο μυαλό του χρειάζεται πολλή υπομονή για να περιμένει τους συμμαθητές του να τελειώσουν ό,τι κάνουν με την κόλλα, τις μπογιές και την ξύστρα! Επίσης, το να περιμένει να στεγνώσει το χρώμα ή η κόλλα πριν το επόμενο βήμα ή να περιμένει για να δείξει τη χειροτεχνία στους γονείς του χρειάζεται μεγάλη αυτοπειθαρχία – και αυτό αποτελεί σημαντικό εφόδιο για τη ζωή του.
Η διαδικασία αυτή ωθεί τα παιδιά στο να συνεργάζονται, να περιμένουν τη σειρά τους, να μοιράζονται και να αλληλοβοηθιούνται. Παρόλο που πρέπει να επιλύω πολλές διαφωνίες για το ποιος έχει σειρά να χρησιμοποιήσει την κόλλα, συνήθως βλέπω τα παιδιά να δουλεύουν όλα μαζί στις χειροτεχνίες. Οι μαθητές συνήθως συνεργάζονται αξιοποιώντας τα δυνατά τους σημεία: αν παρατηρήσουν ότι κάποιος ζωγραφίζει πολύ καλά ανθρώπους, το συζητούν και αναλαμβάνει ο καθένας αυτό στο οποίο είναι καλός.
Από την άλλη πλευρά, με τη χειροτεχνία αναπτύσσεται επίσης η ανεξάρτητη σκέψη των παιδιών καθώς τους επιτρέπει να ερμηνεύουν τις ιδέες με τον δικό τους τρόπο και κάποιες φορές τα ωθεί στο να λύνουν μόνα τους τα προβλήματά τους.
Η χειροτεχνία μπορεί να έχει και δυσκολίες: τα χάρτινα ζώα μπορεί να κοπούν στα δύο, τα δάχτυλα να κολλάνε και κάτι να μην ταιριάζει όπως υπολόγιζαν. Σε αυτές τις δύσκολες φάσεις, ενισχύονται οι δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων των παιδιών. Αρχίζουν να συνηθίζουν την έννοια της αμφιβολίας και μαθαίνουν να προσαρμόζουν τα σχέδιά τους. Αυτό συμβαίνει όταν τα παιδιά δουλεύουν ατομικά αλλά και ομαδικά. Μαθαίνουν πώς να αξιοποιούν τα δυνατά τους σημεία για να κατασκευάσουν κάτι ή αναμειγνύουν μόνα τους χρώματα για να δημιουργήσουν το νέο χρώμα που χρειάζονται.
Πώς η χειροτεχνία ενισχύει τη δημιουργικότητα
Αντίθετα με ό,τι ισχύει στην εκμάθηση της γλώσσας, στη χειροτεχνία δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος, κι έτσι τα παιδιά διδάσκονται ένα σημαντικό μάθημα ζωής, ότι δηλαδή δεν υπάρχει μόνο μία πιθανή απάντηση στο κάθε τι που ζητούν να μάθουν.
Με τη χειροτεχνία αναπτύσσεται η κριτική σκέψη των παιδιών και μαθαίνουν ότι είναι θετικό να σκέπτονται έξω από το καθιερωμένο πλαίσιο μέσα στην τάξη. Πρόκειται για μία δεξιότητα που συχνά αποθαρρύνεται, αλλά σύμφωνα με έρευνα του International Child Art Foundation «ένα παιδί που εκτίθεται στις τέχνες αποκτά την ιδιαίτερη ικανότητα να σκέπτεται δημιουργικά, να έχει πρωτότυπες ιδέες, να καινοτομεί και να δημιουργεί την πνευματική του ιδιοκτησία – όλα βασικά χαρακτηριστικά της ατομικής επιτυχίας και της κοινωνικής ευημερίας τον εικοστό πρώτο αιώνα.» Στο βιβλίο μας Creativity in the English Language Classroom ο καθηγητής Αγγλικής γλώσσας Alan Maley λέει «Η δημιουργικότητα είναι απαραίτητη για την επιβίωση. […] Η δημιουργικότητα μας βοηθά να διαχειριστούμε την αλλαγή και καθώς ο κόσμος αλλάζει ασταμάτητα, θα μας χρειαστούν ακόμα περισσότερες δημιουργικές λύσεις.»
Πώς συνδέεται η χειροτεχνία με τη συναισθηματική νοημοσύνη
Οι χειροτεχνίες στην τάξη επιτρέπουν στα παιδιά να αποκτήσουν άποψη και προσωπικό τρόπο έκφρασης. Δίνουν στα παιδιά έναν ασφαλή χώρο όπου μπορούν να διαμορφώσουν τον χαρακτήρα τους και να ανακαλύψουν πώς εντάσσονται στον κόσμο γύρω τους. Η τέχνη μπορεί να αποτελέσει έναν ήρεμο και ασφαλή τρόπο διοχέτευσης των συναισθημάτων, μέσω του οποίου τα παιδιά ενδέχεται να μπορέσουν να εκφραστούν ευκολότερα από ότι αν εκφράζονταν μέσα από τις λέξεις. Χρησιμοποιώντας τις τέχνες στην τάξη, παρέχουμε στα παιδιά ένα πολύτιμο εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιήσουν και πάλι στο μέλλον για να αντιμετωπίσουν γεγονότα με μεγάλη συναισθηματική φόρτιση.
Η εκμάθηση της γλώσσας μπορεί να έχει δυσκολίες: κάποια παιδιά προσπαθούν παρά πολύ, χάνουν την εμπιστοσύνη τους στις ικανότητές τους και απογοητεύονται με όλα αυτά που δεν ξέρουν. Ωστόσο, αντίθετα με την εκμάθηση της γλώσσας στο σύνολό της, οι χειροτεχνίες οδηγούν σε ένα τελικό προϊόν γεγονός που δημιουργεί στο παιδί ένα αίσθημα ικανοποίησης και επίτευξης του στόχου του. Αν στο παιδί αρέσει η χειροτεχνία, είναι περήφανο για τα έργα του και θέλει να τα κρατήσει στο σπίτι του για πολύ καιρό, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να θυμάται το μάθημα και ό,τι έμαθε σε αυτό.
Μέσα από τις χειροτεχνίες τα παιδιά έρχονται σε επαφή με διαφορετικούς πολιτισμούς, διαφορετικές προοπτικές και απόψεις. Όπως και τα βιβλία, έτσι και οι χειροτεχνίες βοηθούν τα παιδιά να διερευνήσουν και να κατανοήσουν τον κόσμο όχι μόνο μέσα από τα δικά τους μάτια αλλά και μέσα από τα μάτια των άλλων ανθρώπων. Έτσι οι ορίζοντες του παιδιού σας διευρύνονται, αποκτά ενσυναίσθηση και πιο σφαιρική αντίληψη.
Οι χειροτεχνίες δεν χρειάζεται να περιορίζονται στην τάξη! Τώρα που ξέρετε τα οφέλη των τεχνών και των χειροτεχνιών, δεν είναι καλή ιδέα να γίνονται και στο σπίτι;