Παιχνίδια για προσχολικές ηλικίες

Μαθαίνω Αγγλικά παίζοντας

Έχει αποδειχθεί ότι το παιχνίδι, σε κάθε του μορφή, είναι απολύτως απαραίτητο για τη μάθηση και την ανάπτυξη των παιδιών. Όμως μπορούν τα μικρά παιδιά να μάθουν Αγγλικά παίζοντας; Η διεθνούς φήμης ειδικός στην προσχολική ηλικία Tina Bruce λέει ότι «τα μικρά παιδιά μαθαίνουν με ενιαίο τρόπο και όχι σε τακτοποιημένα ομοιόμορφα κουτάκια». (Bruce, 2015*) Επομένως, η απάντηση είναι ναι, τα παιδιά μπορούν να μάθουν Αγγλικά παίζοντας όπως μαθαίνουν και τόσα άλλα πράγματα μέσα από το παιχνίδι.

Τι εννοούμε με τον όρο «παιχνίδι»;

Το παιχνίδι στην προσχολική ηλικία έχει διάφορες εκφάνσεις, πολλές από τις οποίες πιθανότατα ήδη γνωρίζετε. Ορισμένοι από τους τύπους παιχνιδιού είναι οι εξής:

1. Το αισθητηριακό παιχνίδι – Τα παιδιά χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους για να ανακαλύπτουν και να εξερευνούν με τον δικό τους τρόπο. Το αισθητηριακό παιχνίδι μπορεί να περιλαμβάνει παιχνίδια στη λάσπη, ή την άμμο, παιχνίδι με πλαστελίνη, ρύζι, αλάτι, αλεύρι, νερό, φτερά, υφάσματα ή μπογιές.
2. Το συμβολικό παιχνίδι – Περίπου στην ηλικία των οκτώ μηνών, τα παιδιά αναπτύσσουν τη συμβολική σκέψη. Τότε αρχίζουν να χρησιμοποιούν αντικείμενα, πράξεις και ιδέες για να αναπαραστήσουν άλλα αντικείμενα, πράξεις και ιδέες. Για παράδειγμα, προσποιούνται ότι η μπανάνα είναι τηλέφωνο ή το καλάθι των άπλυτων είναι αγωνιστικό αυτοκίνητο!
3. Το δραματικό παιχνίδι – Αυτού του είδους το παιχνίδι αποτελεί προέκταση του συμβολικού παιχνιδιού. Τα παιδιά μιμούνται την πραγματικότητα καθώς υποδύονται ρόλους άλλων αντιγράφοντας τις πράξεις, το λεξιλόγιο και τις συνθήκες που έχουν παρατηρήσει στην καθημερινή τους ζωή. Όταν το παιδί σας κάνει τσάι-πάρτι με τις κούκλες, τα αρκουδάκια ή τους φανταστικούς του φίλους, αυτό ονομάζεται δραματικό παιχνίδι!
4. Το εποικοδομητικό παιχνίδι – Στο παιχνίδι αυτό τα παιδιά συνήθως μεταχειρίζονται διάφορα υλικά, στοιβάζουν, χτίζουν, κατασκευάζουν, ζωγραφίζουν και ανακαλύπτουν συνδυασμούς που λειτουργούν. Όταν το παιδί σας φτιάχνει ένα πύργο με κύβους ή σκάβει ένα τούνελ στην άμμο, αυτό ονομάζεται εποικοδομητικό παιχνίδι.

Το παιχνίδι παρέχει ένα πλαίσιο επικοινωνίας

Μέσα από το παιχνίδι, τα παιδιά μαθαίνουν να επικοινωνούν συσχετίζοντας αυτό το οποίο βιώνουν με τις λέξεις και τις εκφράσεις που συνδέονται με αυτήν την εμπειρία. Στην πορεία θα είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τη γλώσσα ανάλογα με τις διαφορετικές εμπειρίες και πλαίσια.

Ενεργοποιώντας τις προϋπάρχουσες γνώσεις μέσα από το παιχνίδι

Τα παιδιά ενεργοποιούν τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους και μέσα από το παιχνίδι. Ας πούμε ότι το παιδί σας έχει μάθει ένα αγγλικό τραγούδι για τη βροχή. Αν βγει έξω μία βροχερή μέρα και αρχίσει να πηδάει στις λιμνούλες που σχηματίζονται με τη βροχή, ίσως θυμηθεί κάποιες από τις λέξεις που σχετίζονται με το θέμα όπως «rain», «raindrops», «wet», «raincoat», «rain boots», «umbrella», «puddle», «Splash! Splosh!».

Με τις παρακάτω δραστηριότητες που βασίζονται στο παιχνίδι θα προκύψουν πολλές ευκαιρίες για να επικοινωνήσει το παιδί σας στα Αγγλικά σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Το νέο λεξιλόγιο και οι εκφράσεις που ακούει ή που χρειάζεται να γνωρίζει το παιδί σας κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων θα του εντυπωθούν πολύ πιο εύκολα καθώς συσχετίζονται άμεσα με μία συγκεκριμένη εμπειρία.

Αισθητηριακό παιχνίδι

• Γεμίστε διάφανα σακουλάκια τροφίμων που κλείνουν αεροστεγώς με τέμπερες και αφήστε το παιδί σας να τα ζουλήξει. Πείτε τα χρώματα στα Αγγλικά, ενώ το παιδί σας αγγίζει κάθε σακουλάκι («blue», «red», «yellow»). Βάλτε δύο διαφορετικά χρώματα σε ένα σακουλάκι για να δείτε τι θα γίνει και μετά πείτε ποια νέα χρώματα σχηματίζονται («green», «orange», «purple»).
• Φτιάξτε ένα αισθητηριακό σακουλάκι («squishy bag») ανακατεύοντας αλεύρι, νερό και χρώμα ζαχαροπλαστικής μέσα σε διάφανο σακουλάκι τροφίμων που κλείνει αεροστεγώς. Το παιδί σας θα διασκεδάσει απεριόριστα φτιάχνοντας διάφορα σχήματα και μετά μπορείτε να τα λέτε μαζί του («triangle», «square», «circle», «star»). Μπορεί ακόμα να εξασκηθεί σχηματίζοντας γράμματα και αριθμούς τα οποία θα επαναλαμβάνετε μαζί στα Αγγλικά.
• Φτιάξτε μαζί πλαστελίνη και μιλήστε για τα υλικά που χρειάζεστε στα Αγγλικά («flour», «oil», «water», «salt») και παράλληλα εξασκηθείτε στα αγγλικά ρήματα που συνδέονται με τη μαγειρική όπως «pour», «mix», «add», «stir». Δοκιμάστε αυτήν την πανεύκολη συνταγή για να φτιάξετε πλαστελίνη. Όταν είναι έτοιμη, το παιδί σας μπορεί να παίζει και να λέει τις αγγλικές λέξεις που αντιστοιχούν σε ό,τι κάνει («flatten», «roll», «squish», «pinch»), να φτιάξει σχήματα ή να δημιουργήσει τους χαρακτήρες μιας ιστορίας ή ζωάκια και μετά να τα περιγράψει («head», «arms», «legs», «body», «hair», «face», «wings», «tail»).
• Παίξτε μαζί με το παιδί σας στην άμμο και μιλήστε στα Αγγλικά για τα αντικείμενα με τα οποία παίζει («bucket», «spade», «shell», «stone»), για ό,τι φτιάχνει («castle», «tower», «road») αλλά και για τις διάφορες υφές («wet», «dry», «runny», «lumpy»).

Δραματικό παιχνίδι

• Βγάλτε το κουτί με τις φορεσιές και κάντε επανάληψη στις αγγλικές λέξεις για τα ρούχα και τα αξεσουάρ: «dress», «skirt», «shirt», «trousers», «leggings», «boots», «shoes», «cape», «crown», «sword», «belt, «buttons», «collar», «sleeve». Μπορείτε επίσης να θυμηθείτε μαζί και τα μέρη του σώματος καθώς βοηθάτε το παιδί σας να φορέσει την αγαπημένη του φορεσιά: «Put your right arm in this sleeve, now your left arm. Put the boots on your feet. Put the belt around your waist, and the cape around your neck».
• Προσποιηθείτε ότι κάνετε πικνίκ με φανταστικά ή πλαστικά φαγητά και τα σχετικά αντικείμενα. Εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία να μιλήσετε στα Αγγλικά για τα τρόφιμα και τα ποτά («sandwich», «cake», «juice», «apple»), τα μαχαιροπήρουνα και τα πιατικά («plate», «spoon», «cup»). Αν προτιμάτε το τσάι πάρτι από το πικνίκ, δείτε το βίντεο για το τσάι πάρτι γενεθλίων και κατεβάστε μερικές χρήσιμες φράσεις για το τσάι πάρτι από τον δικτυακό τόπο του British Council, LearnEnglish Kids.
• Αφήστε την πρωτοβουλία στο παιδί σας και δείτε τι θα σκεφτεί εκείνο – συνήθως η φαντασία τους είναι πιο ζωηρή από τη δική μας και αυτό που για μας είναι ένα παλιό κουτί, μπορεί ξαφνικά να γίνει πύραυλος που εκτοξεύεται στο διάστημα! Αν πράγματι το παιδί σας σάς πάει στο διάστημα, μιλήστε για τους πλανήτες και τα αστέρια στα Αγγλικά («Sun», «Moon», «Mercury», «Jupiter», «Earth», «Venus», «Mars», «Neptune», «Uranus», «Saturn»).
• Φτιάξτε ένα φρούριο με διάφορα ήδη σπιτιού και μιλήστε στα Αγγλικά για τα διάφορα αντικείμενα που χρησιμοποιήσατε («pillows», «blanket», «towel», «cushion») αλλά και για τα μέρη του φρουρίου («door», «window», «roof», «moat»). Αυτό είναι επίσης ένα εποικοδομητικό παιχνίδι με το οποίο οικοδομούνται οι δεξιότητες της κριτικής σκέψης του παιδιού σας αλλά και οι επικοινωνιακές του δεξιότητες.

Παίζοντας με τη γλώσσα και τους ήχους

Πριν τα παιδιά αντιληφθούν τους ήχους των γραμμάτων και τους ήχους που απαρτίζουν μία λέξη, πρέπει να γνωρίζουν τους ήχους στο καθημερινό τους περιβάλλον. H ηχομιμητική είναι ένας εκπληκτικός τρόπος να παίξετε με τους ήχους που υπάρχουν γύρω μας αλλά και να πειραματιστείτε με κάποιους δύσκολους ήχους των Αγγλικών – υπάρχει καλύτερος τρόπος από το παιχνίδι; Βοηθήστε το παιδί σας να φτιάξει μια φάρμα με τα παιχνίδια του, τα τουβλάκια του και οποιαδήποτε άλλα ανακυκλωμένα υλικά έχετε στο σπίτι και δοκιμάστε αυτούς τους διασκεδαστικούς τρόπους για να εξασκηθείτε στους ήχους που δεν υπάρχουν στα Ελληνικά – το «moo» της αγελάδας για να εξασκηθείτε στο μακρύ «oo», το «baa» που κάνει το πρόβατο και το «quack» της πάπιας για να εξοικειωθείτε με το βραχύ «a», το «tweet tweet» των πουλιών για το μακρύ «ee», το «swish» των φύλλων ή το «swoosh» του ανέμου για να εξασκηθείτε στο παχύ «sh».

Παρατηρήστε το παιδί σας καθώς παίζει

Κρατήστε στο μυαλό σας όποια αγγλική λέξη ακούτε να χρησιμοποιεί το παιδί σας αυθόρμητα ενώ παίζει με τα παιχνίδια του ή τις μεταμφιέσεις του. Αν έχει μάθει για τα ζώα της ζούγκλας στα Αγγλικά στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο, μην σας φανεί περίεργο αν ακούσετε κάποιες από αυτές τις λέξεις ή τις εκφράσεις την ώρα που παίζει με τα πλαστικά ζωάκια της ζούγκλας στο σπίτι. Επίσης, μην παραλείψετε να το πείτε στον δάσκαλό ή τη δασκάλα των Αγγλικών του παιδιού σας – θα χαρούν πάρα πολύ που ενεργοποιούν τις γνώσεις του στο σπίτι ενώ παίζει ελεύθερα!

Όταν παίζετε με το παιδί σας, μπαίνετε στον κόσμο του και αν ορισμένες φορές παίζετε μαζί του στα Αγγλικά, θα καταλάβει ότι η επικοινωνία στα Αγγλικά είναι άλλος ένας τρόπος να μιλήσει για τα πράγματα που είναι σημαντικά για εκείνο!

Αν το άρθρο αυτό σας φάνηκε ενδιαφέρον, διαβάστε και το άρθρο «Συμβουλές διδασκαλίας Αγγλικών σε μικρά παιδιά».

* Bruce, Tina, 2015. «Early Childhood Education» (5th Edition), Hodder Education